पृथ्वीनारायण शाह : ‘‘रातो मसी र जय दुर्गा भवानी’’

image

“मेरा साना दुषले आज्र्याको मुलुक होइन सबै जातको फुलवरि हो. सबैलाई चेतना भया
यो फुलवारिको छोटावडा चारैजात छत्तिसै वर्णले सम्भार गर्नुˮ ।।

नेपाल एकीकरण गर्ने राजा पृथ्वीनारायण शाहको जन्म पिता नरभूपाल शाह र माता कौशल्यावतीबाट सात महिनाको गर्भबास पछि वि.सं.१७७९ साल पौष २७ गते भएको थियो । राजा नरभूपाल शाहको पहिलो विवाह खाँचीकी राजकन्या चन्द्रप्रभावतीसँग १७ वर्षको उमेरमा भएको थियो । त्यतिबेला चन्द्रप्रभावती १३ वर्षकी मात्र थिइन् । ४ वर्षसम्म रानीको कोख नउघ्रेपछि नरभूपालले पाल्पाका राजा गन्धर्व सेनकी छोरी राजकुमारी कौसल्यावती दोस्रो विवाह गरे । यिनै कौसल्यावतीको गर्भबाट पृथ्वीनारायण शाहको जन्म भएको थियो । प्रारम्भका केहीवर्षसम्म उनीबाट पनि जायजन्म नभएपछि नरभूपाल शाहले पर्वतकी मल्ल राजकन्या बुद्धिमती र त्यसको लगत्तै तनहुँकी सेन राजकन्या सुभद्रावतीसँग पनि विवाह गरेका थिए । उनका भित्रिनी दुई रानीहरू कालिका (कालीधाई) र प्रेमावती पनि थिए (सुवेदी, २०५८ ः ५) । 
सात महिनाको गर्भवासपछि पृथ्वीनारायण शाहको जन्म भएको एकाध महिनापछि नरभूपाल शाहकी साहिली रानी बुद्धिमतीबाट नौ महिनाको पुरा गर्भबासपछि वृन्दकेशर शाहको जन्म भयो । दरवारमा जन्मको जेठो वा गर्भको जेठोमध्ये कसलाई युवराज घोषणा गर्ने भन्ने विवादको बहस चल्दै गर्दा वृन्दकेशर शाहको अकस्मात मृत्यु भएकाले त्यो विवाद स्वतः अन्त्य भयो (संग्रौला, २०५४ ः २६) । 
    पृथ्वीनारायण शाहको हेरचाह, निर्देशन, शिक्षादिक्षा उनकी जेठी आमा चन्द्रप्रभावतीबाट भएको थियो । चन्द्रप्रभावती खाँचीका राजा दलशाह र उनकी रानी सुभद्रावतीकी राजकन्या थिइन् । सानैदेखि विशेष लक्षणकी धनी, गुण, शीलले युक्त, तिष्ण बुद्धि, गहिरो विचार, विवेक र क्रियाशिलता तथा बाल्यकालदेखि नै शक्तिदेवीको भक्तिभावमा समर्पित चन्द्रप्रभावतीले पृथ्वीनारायण शाहलाई रामायण, महाभारत, शुक्रनीति, चाणक्यनीति तथा अन्य नीति र धर्मशास्त्रका आधारमा शिक्षा दिने व्यवस्था मिलाउँदा पृथ्वीनारायण शाह एउटा कुशल राजामा हुने गुणले युक्त भएका थिए । यसका अतिरिक्त उनलाई राजनैतिक, कुटनैतिक, प्रशासनिक, खेलकुद, घोडा चढ्ने, कुस्ती खेल्ने, पौडी खेल्ने र अन्य युद्धकला सम्बन्धि तथा हतियार चलाउने शिक्षा समेत प्रदान गरिएको थियो (पन्त, २०४१ ः २८३) । 

    वि.सं.१७९९ साल चैत्र २५ गतेका दिन राजा नरभूपाल शाहको स्वर्गारोहण भएपछि पृथ्वीनारायण शाह गोरखामा राजगद्दीनसिन् भए । पृथ्वीनारायण शाहभन्दा अगाडिका युवराजहरू गद्दीनसिन हुँदा लालमोहरको राजकीय छापमा कालो मसी प्रायोग गरिदै आएकोमा पृथ्वीनारायण शाह गद्दीनसिन हुँदा रातो मसीको प्रयोग गरिएको र त्यसभन्दा पछाडिका शाहवंशीय राजाहरूमा त्यही परम्परा कायम रहेको थियो । उक्त लालमोहर छापमा ‘श्री दुर्गा भवानी’ उल्लेख गरिएको थियो (भण्डारी, २०५८ ः ७८) । त्यसपछिको बाँकी जीवन पृथ्वीनारायण शाहले नेपालको एकीकरण कार्यमा विताएका थिए । उनको मृत्यु वि.सं.१८३१ म त्रिशुली नदीको किनार देवीघाटमा भएको थियो ।  
 




प्रतिक्रिया


  1. ПОГРАНИЧНАЯ ПСИХИАТРИЯ. Признаки нарциссизма. Психопатия: что это такое и как распознать психопата. Как понять, что ты нарцисс: 10 признаков, указывающих на преувеличенное самомнение. Как выглядит темная сторона психики человека.

    Excellent post. I am facing some of these issues as well..

    Awesome! Its in fact remarkable article, I have got much clear idea on the topic of from this article.

    Type a personality. Основные подходы в психологии. Значение и задачи психологии. Тест на тепличность. Тип личности mtbi. Тесты тип личности. Психология изучает что. Info личность.

    I visited many blogs but the audio quality for audio songs existing at this web page is in fact superb.

    Pretty! This was a really wonderful post. Many thanks for providing this info.

    Thanks to my father who stated to me on the topic of this weblog, this weblog is genuinely amazing.

    Соловьев последний выпуск вчера смотреть. Вечер с владимиром соловьевым онлайн сейчас. Онлайн бесплатно вечер с владимиром соловьевым. Соловьев последний выпуск 2023. Соловьев владимир последний выпуск смотреть бесплатно.

    image Общение с психологом онлайн анонимно. Прием у психолога онлайн.

    Что означает ассоциация человека с фиолетовым цветом. Цвет и его значение в психологии. Как поменять мысли в голове на хорошие. Характеристика ощущений. Восприятие в педагогике это. Тест mbti на тип личности. Mockup logo. В дошкольном возрасте внимание носит.

    Asking questions are genuinely nice thing if you are not understanding anything entirely, however this piece of writing presents good understanding yet.

    Hey there I am so happy I found your webpage, I really found you by mistake, while I was looking on Bing for something else, Anyhow I am here now and would just like to say thanks for a marvelous post and a all round interesting blog (I also love the theme/design), I don't have time to go through it all at the minute but I have book-marked it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a lot more, Please do keep up the fantastic work.

    Работы по психологии. Личность это социальная сущность. Рациональность простыми словами. Воспоминаний. Какой я тест. Сознание и деятельность в психологии. В структуру личности входят. Переехала в другой город хочу обратно началась депрессия.

    Почему формирование личности невозможно вне общества краткий ответ. Что означает слово рациональность. Сборка интернет заказов вакансии. Способности это кратко и понятно. Соционика точный тест. Какой цвет самый приятный для восприятия глаз. Как создать новую личность в себе. Небольшое синоним.

    Тест определяющий тип личности. Психика и психология разница. Тест на опрелеленрсть расстройство личности. Синоним существо. Человек синоним. Психология синонимы. Контроль по теме личность и общество обществознание 8 класс огэ. Удостоверение личности это.

    Психическое здоровье включает в себя наше эмоциональное, психологическое и социальное благополучие. Это влияет на то, как мы думаем, чувствуем и действуем. Оно также помогает определить, как мы справляемся со стрессом, относимся к другим и делаем здоровый выбор. Психическое здоровье важно на каждом этапе жизни: с детства и подросткового возраста до взрослой жизни.ние) — специалист, занимающийся изучением проявлений, способов и форм организации психических явлений личности в различных областях человеческой деятельности для решения научно-исследовательских и прикладных задач, а также с целью оказания психологической помощи, поддержки и сопровождения.

    Психическое здоровье включает в себя наше эмоциональное, психологическое и социальное благополучие. Это влияет на то, как мы думаем, чувствуем и действуем. Оно также помогает определить, как мы справляемся со стрессом, относимся к другим и делаем здоровый выбор. Психическое здоровье важно на каждом этапе жизни: с детства и подросткового возраста до взрослой жизни.ние) — специалист, занимающийся изучением проявлений, способов и форм организации психических явлений личности в различных областях человеческой деятельности для решения научно-исследовательских и прикладных задач, а также с целью оказания психологической помощи, поддержки и сопровождения.